“Η Ευρώπη πηγαίνει στα χέρια των λίγων ισχυρών”

Η εντυπωσιακή χορεύτρια και χορογράφος από τη 

Σαϊδόνα της Μάνης μιλάει στην “Φ” για τη 

νέα της παράσταση, τον σύγχρονο χορό και την Ευρώπη!

Η Λίντα Καπετανέα είναι μία εντυπωσιακή περφόρμερ που αιχμαλωτίζει το μάτι του θεατή με τον δυναμισμό αλλά και την ευαισθησία της όταν ερμηνεύει πάνω στη σκηνή.

            Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, ενώ πέρασε τα περισσότερα καλοκαίρια της ζωής της στον τόπο καταγωγής της, τη Σαϊδόνα της Δυτικής Μάνης.

            Από πέντε χρονών έκανε πρωταθλητισμό στην ενόργανη γυμναστική και στα δεκαέξι της ξεκίνησε τα μαθήματα χορού. Από τότε δε σταμάτησε ποτέ να χορεύει, είτε ήταν άρρωστη είτε έγκυος!

            Την ρωτάω τί ήθελε να γίνει όταν ήταν μικρή. Η απάντησή της τελικά δεν είναι και τόσο μακριά από την πραγματικότητα: «Χόρευα συνέχεια στο γυμναστήριο χωρίς να έχω κάποια επαφή με το χορό. Δεν είχα όμως ποτέ δηλώσει τί θα ήθελα να κάνω. Όμως μου έχει μείνει η απάντηση της κόρης μου όταν ήταν 5 χρονών και την ρώτησαν τί θα ήθελε να γίνει όταν μεγαλώσει. Και είπε ότι θα ήθελε να γίνει… πεταλούδα! Κάτι παρόμοιο πρέπει να είχα σκεφτεί κι εγώ και κάπως έτσι αισθανόμουν».

Η συνέχεια θα έμοιαζε βγαλμένη από παραμύθι αν δεν υπήρχαν στη μέση πονεμένα γόνατα και πολύ σκληρή δουλειά. Βρέθηκε στη Νέα Υόρκη με υποτροφία του ΙΚΥ να μαθητεύει και να συνεργάζεται με τους σημαντικότερους χορογράφους που διαμόρφωσαν την ιστορία του σύγχρονου χορού.

Χορεύτρια στην ομάδα “Ultima Vez” του Βιμ Βαντεκέιμπους το 2002, γνώρισε τον σύζυγό της, Γιόζεφ Φρούτσεκ, με τον οποίο δημιούργησαν την ομάδα “Rootless Root” το 2006.

Έκτοτε δουλεύουν πολύ εκτός Ελλάδας, μένουν όμως στην Αθήνα. Όταν τη ρωτάω γιατί επιλέγουν να έχουν ως βάση την Ελλάδα και να ταξιδεύουν συνεχώς και όχι να εγκατασταθούν κάπου στο εξωτερικό μού απαντά αφοπλιστικά: «Η βάση μου είναι εκεί που είναι η οικογένειά μου. Αυτό είναι το πιο σημαντικό για μένα».

Η ομάδα “Rootless Root” έχει εμφανιστεί σε πολλά Φεστιβάλ του εξωτερικού (Ηνωμένο Βασίλειο, Τσεχία, Βέλγιο, Ισπανία, Σουηδία, Πολωνία, Γερμανία, Φινλανδία, Σλοβακία, Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ολλανδία, Ρουμανία, Κύπρο, Νότια Κορέα και Καναδά) και έχει βραβευτεί με σημαντικά βραβεία στην Ευρώπη.

Η Λίντα Καπετανέα και ο Γιόζεφ Φρούτσεκ δημιουργούν μια γλώσσα σωματικής έκφρασης που είναι χαοτική, ωμή και έρχεται σε αντίθεση με την πολιτική και πολιτιστική κατάσταση που τους περιβάλλει. Έχουν την πεποίθηση ότι ο καιρός των ηρώων δεν έχει περάσει και ότι το σώμα μπορεί ακόμα να εκφράσει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και το όραμά μας.

Πέρυσι, στο 21ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού, είδαμε τη Λίντα Καπετανέα να προσεγγίζει τον ψυχισμό τριών τραγικών ηρωίδων (Φαίδρα, Μήδεια και Πασιφάη), στην παράσταση της Rootless Root, “W Memorabilia (Phaedra’s Laboratory)”.

Φέτος, ο αρχαιοελληνικός μύθος της Ευρώπης αποτέλεσε το έναυσμα για έρευνα, μέχρι τη διαμόρφωση της νέας τους παράστασης, “Europium”.

Europium

Όπως σημειώνουν και η Λίντα Καπετανέα και ο Γιόζεφ Φρούτσεκ: “Πριν από δύο χρόνια, όταν αρχίσαμε την προετοιμασία αυτής της παράστασης, ψάξαμε πολύ την ιστορία και τη μυθολογία που σχετίζονται με το όνομα της Ευρώπης.

Πιστεύοντας ότι μια λέξη σχετίζεται άμεσα με την πραγματικότητα που περιγράφει, υποθέσαμε ότι οι σημασιολογικές και ετυμολογικές μελέτες για τη λέξη “Ευρώπη” θα μπορούσαν να μας δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για τους θεμέλιους ευρωπαϊκούς μύθους και την ευρωπαϊκή ταυτότητα και, ταυτόχρονα, θα μπορούσαν να θέσουν το ερώτημα σχετικά με το όραμα της ευρωπαϊκής κοινότητας και τη σημασία του για τη γενιά μας.

Αργότερα, περίπου πριν από ένα χρόνο, ανακαλύψαμε τον τίτλο της παράστασης, “Europium”, το οποίο είναι το χημικό στοιχείο ευρώπιο (EU63) που πήρε το όνομά του από την Ευρώπη.

Ένα στοιχείο χωρίς κανένα σημαντικό βιολογικό ρόλο. Ένα στοιχείο ασταθές που μεταβάλλεται εύκολα και το φαινόμενο της ανταλλαγής ιόντων του ονομάζεται “ανωμαλία αρνητικού ευρωπίου”.

Όμως, όσο ενδιαφέρουσες ή συμβολικές κι αν είναι οι πληροφορίες για το όνομα της Ευρώπης ή τις παράγωγες λέξεις της, κυρίως σε σχέση με το σήμερα, εμείς θέλουμε να είμαστε πρακτικοί και να εργαζόμαστε με απλά και απτά υλικά.

Ένα από τα αγαπημένα μας είναι το ξύλο. Έτσι, αρχίσαμε να κατασκευάζουμε μία σχεδία. Η “Σχεδία της Μέδουσας” μας φαίνεται μέχρι σήμερα η πιο ξεκάθαρη ιστορία σχετικά με την Ευρώπη.

Πρόκειται για το αληθινό περιστατικό του ναυαγίου της “Μέδουσας”, ενός πλοίου που προσάραξε σε έναν αμμώδη ύφαλο ανοιχτά των ακτών της Δυτικής Αφρικής, εξαιτίας των λανθασμένων και αδέξιων χειρισμών του πλοιάρχου του.

 Στις 5 Ιουλίου του 1816, 147 άτομα του πλοίου επιβιβάστηκαν σε μια πρόχειρα κατασκευασμένη σχεδία· όλοι τους, με εξαίρεση 15 άτομα, πέθαναν στις 13 μέρες που μεσολάβησαν μέχρι τον τυχαίο εντοπισμό της σχεδίας. Οι ελάχιστοι επιζήσαντες υπέφεραν από πείνα και αφυδάτωση, ενώ είχαν προβεί και σε κανιβαλισμό.

Το ναυάγιο συνέβη εξαιτίας της ανικανότητας του πλοιάρχου, ο οποίος δεν είχε την απαιτούμενη πείρα και τα προσόντα για το ταξίδι, αλλά διορίστηκε σε αυτή τη θέση λόγω των υψηλών πολιτικών γνωριμιών του.

Οι ναυαγοί όμως δεν κατάφεραν να επιβιώσουν επειδή μετατράπηκαν σε κτήνη. Οι περισσότεροι πάνω στη σχεδία πέθαναν βίαια. Παρότι προσπαθούσαν να σωθούν, κατέληξαν στο τέλος να σκοτώνουν ο ένας τον άλλον με φρικιαστικούς τρόπους.

Η Σχεδία της Μέδουσας μας φαίνεται μέχρι σήμερα η πιο ξεκάθαρη ιστορία σχετικά με την Ευρώπη. Δεν μπορέσαμε να αγνοήσουμε αυτές τις ιστορίες. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ούτε τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας».

“Φ”: Τί θα δούμε επί σκηνής στην φετινή σας παράσταση?

Λ.Κ.: «Θα δούμε το Europium, ένα έργο για την Ευρώπη και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό όπως τα αντιλαμβανόμαστε μέσα από τους μύθους, τις ιστορίες και τα σύγχρονα γεγονότα που παρακολουθούμε καθημερινά τα τελευταία χρόνια».

 “Φ”: Πώς συνδέετε την ιστορία της “Μέδουσας” με τη σημερινή κατάσταση στην Ευρώπη?

Λ.Κ.: «Στην ιστορία της Μέδουσας οι χειρισμοί ενός ανίκανου καπετάνιου οδήγησαν ένα πλοίο σε ναυάγιο αντί για τον προορισμό του και η συμπεριφορά, κατόπιν, των ναυαγών οδήγησε στον φρικτό θάνατο αντί της σωτηρίας τους.

            Φτιάξανε μια σχεδία για να σωθούν και πάνω στη σχεδία αλληλοτρώγονταν αντί να συνεργαστούν μέχρι που οι περισσότεροι εξοντώθηκαν και ελάχιστοι τα κατάφεραν τελικά. Αυτή η ιστορία είναι μια πολύ χαρακτηριστική ιστορία για την Ευρώπη και την ζούμε καθημερινά».

 “Φ”: Πιστεύετε ότι υπάρχει κανιβαλισμός ανάμεσα στα κράτη της Ευρώπης?

Λ.Κ.: «Ναι, υπάρχει κανιβαλισμός. Σε κάποια άλλη μορφή. Η Ευρώπη έχει μια μακρά ιστορία βίας, τώρα τρωγόμαστε μεταξύ μας και ίσως φαγωθούμε και από άλλους».

“Φ”: Πιστεύετε ότι η διάλυση της Ευρώπης θα έδινε λύση στα προβλήματά της?

Λ.Κ.: «Θα έδινε λύση σε κάποια και θα δημιουργούσε άλλα. Η ενωμένη Ευρώπη ήταν ένα όραμα για ειρήνη και ευημερία. Σίγουρα αυτό δεν έχει επιτευχθεί. Ή τουλάχιστον όχι για όλους και ούτε για πολύ. Ποια θα ήταν όμως η πρόταση μετά τη διάλυση?»

“Φ”: Προς τα πού βλέπετε να πηγαίνει η «σχεδία» της Ευρώπης?

Λ.Κ.: «Σίγουρα στα χέρια των λίγων ισχυρών ανθρώπων».

“Φ”: Έχετε δύο μικρά παιδιά. Σε τί κόσμο θα θέλατε να μεγαλώσουν?

Λ.Κ.: «Σ έναν κόσμο όπου υπάρχει ειρήνη και δικαιοσύνη».

Στο σημείο αυτό ρωτάω τη Λίντα Καπετανέα πώς θα χαρακτήριζε το έργο της ομάδας της. Μου λέει ότι δεν μπορεί η ίδια να χαρακτηρίσει τα έργα τους. «Αυτό είναι δουλειά του κοινού», λέει χαρακτηριστικά. Ούτε οι ταμπέλες της αρέσουν.

Στην ερώτηση όμως αν μπορεί ο καθένας, ακόμα και αν δεν είναι εξοικειωμένος με τον σύγχρονο χορό να παρακολουθήσει και να ευχαριστηθεί την παράσταση “Europium”, απαντά:

«Θα έλεγα με σιγουριά ότι τα έργα μας μπορούν να τα παρακολουθήσουν όλοι ανεξαρτήτως ηλικίας, χωρίς να χρειάζονται να έχουν δει ποτέ παράσταση σύχγρονου χορού. Τώρα για το αν θα την ευχαριστηθούν, καλύτερα να τους ρωτήσουμε μετά την παράσταση! Σίγουρα όμως θα τους αγγίξει το έργο».

Fighting Monkey

Μεγάλη περιέργεια έχω επίσης και για την τεχνική “Fighting Monkey” (δηλαδή η “μαχόμενη μαϊμού”!), που βλέπω παντού να συνοδεύει το όνομα της ομάδας της. Τί είναι αυτή η τεχνική και πώς κατέληξαν να την «εφεύρουν»?

Λ.Κ.: «Το “Fighting Monkey” είναι ένας τρόπος για τον κάθε άνθρωπο να αναλάβει την ευθύνη να εξερευνήσει και να βρει την δική του πρακτική για να κρατάει ζωντανό το ενδιαφέρον του για ζωή.

Βασίζεται σε θεμελιώδεις αρχές της ανθρώπινης κίνησης και είναι ανοιχτό σε όλους. Αυτό που κάνουμε στο “Fighting Monkey” είναι να παίζουμε παιχνίδια, από πολύ απλά, πιο δύσκολα έως και υπερβολικά δύσκολα, ώστε να μπορεί ο καθένας μέσα από αυτά να καταλάβει για τον εαυτό του και το σώμα του πού είναι “δυνατός” και πού “αδύναμος”, ώστε να δουλέψει τις αδυναμίες του.

Οι διαπιστώσεις που φτάνει κανείς μέσα από τα παιχνίδια του “Fighting Monkey” έχουν αξία σε προσωπικό επίπεδο, δεν περιορίζονται φυσικά στο σώμα αλλά αφορούν τον τρόπο σκέψης, τις στρατηγικές επιβίωσης, τον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά διότι όλα είναι συνδεδεμένα, δεν διαχωρίζονται.

Το “Fighting Monkey” είναι αποτέλεσμα έρευνας χρόνων πάνω σε βασικά ερωτήματα που μας απασχολούσαν και μας απασχολούν όπως το πώς θέλουμε να ζούμε, για πόσο, πώς θα πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας, πώς θα μοιράζουμε την ενέργειά μας μέσα στη μέρα κάνοντας αυτό που αγαπάμε χωρίς να εξαντλούμαστε αλλά βρίσκοντας τρόπους να τροφοδοτούμε με ενέργεια τη ζωή μας?

Ο Γιόζεφ κι εγώ, έχοντας σχέση με τον αθλητισμό αλλά και ασχολούμενοι με την Τέχνη, νιώσαμε την ανάγκη να βρούμε έναν τρόπο να θέτουμε ξεκάθαρα τις πρακτικές ερωτήσεις και να εργαζόμαστε ανάλογα.

Είδαμε λοιπόν ότι πολλές αντιλήψεις μάς επηρέαζαν και μας επηρεάζουν στην απάντηση αυτών των ερωτημάτων και προέρχονται από το περιβάλλον μας. Από την κοινωνία, την οικονομία, την ιστορία και τον πολιτισμό, την επιστήμη και την τεχνολογία.

Και είδαμε ότι το μυαλό μας είναι σαν τη μαϊμού, σου λέει συνέχεια τι να κάνεις, κάνε εκείνο, όχι μην το κάνεις, κάνε αυτό, κάνε το άλλο. Πηδάει σαν τη μαϊμού από τον ένα κλαδί στο άλλο από τη μια σκέψη στην άλλη. Η μαϊμού είναι πολύ έξυπνη και πονηρή δεν μπορείς να παίξεις μαζί της.

Μπορείς όμως να την εκπαιδεύσεις. Έτσι γεννήθηκε το Fighting Monkey»!

Η “κρίση” στον σύγχρονο χορό

Αναρωτιέμαι αν η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει την καλλιτεχνική δημιουργία και τον σύγχρονο χορό γενικότερα στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Από την απάντηση της Λίντας Καπετανέα καταλαβαίνω ότι μάλλον συμβαίνει κάτι πολύ χειρότερο από την έλλειψη χρημάτων...

 Λ.Κ.: «Κρίση στον χορό υπάρχει παντού και οικονομική και καλλιτεχνική. Όσον αφορά στο σύχρονο χορό έχει αρχίσει και χάνει θεατές γιατί η τέχνη η ίδια έχει απομακρυνθεί τόσο πολύ από το κοινό που κανείς από τους θεατές δεν καταλαβαίνει το περιεχόμενό της. 

Και η κρίση ξεκινάει από τα σχολεία χορού σ’ όλη την Ευρώπη που αντί οι μαθητές να χορεύουν για να καταλάβουν το σώμα τους και την κατασκευή τους, αντίθετα μιλάνε για το χορό και για διάφορες θεωρίες περί χορού χωρίς να κινούνται».

“Είσαι γυναίκα, είσαι δύναμη”

Θα μπορούσα να μιλάω ώρες ατελείωτες μ’ αυτή τη γυναίκα που αποτελεί ένα υγιές πρότυπο για τα νέα κορίτσια αλλά και για τα μεγαλύτερα… Ό,τι κατάφερε το έκανε βασιζόμενη στις δικές της δυνάμεις, με σιδερένια θέληση, πείσμα και επιμονή.

Κλείνω αυτή τη συζήτηση κάνοντας μια αναφορά στην διαφημιστική καμπάνια της φαρμακευτικής εταιρείας Novartis Oncology που πρεσβεύει την ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.

Η Λίντα Καπετανέα ήταν το πρόσωπο και το “σώμα” της διαφημιστικής εκστρατείας με το μότο “Είσαι γυναίκα, είσαι δύναμη”. Την ρωτάω πώς βιώνει στην καθημερινότητά της αυτό το “μότο”.

Λ.Κ.: «Η δύναμη και η ευαισθησία είναι ένα και το αυτό. Δεν μπορείς να είσαι ευαίσθητος αν δεν έχεις δύναμη. Είναι η γυναικεία φύση. Το μήνυμα που θέλαμε να δώσουμε ηταν σωματικό, μαχητικό, ισορροπημένο, εύθραυστο, δυνατό και αισθητικά και σημειολογικά.

Περνώντας το μήνυμα ότι οτιδήποτε βρεθεί στο δρόμο μας, οποιοδήποτε  εμπόδιο, πρέπει πρώτα απ’ όλα να το αντιμετωπίσουμε με δύναμη, προσαρμοστικότητα και να πιστέψουμε ότι θα το ξεπεράσουμε, η καμπάνια πιστεύει στην φύση της γυναίκας που είναι η δύναμη. Και έτσι ακριβώς το βιώνω».

Άραγε η ίδια, μια τόσο δυναμική γυναίκα, έχει νιώσει ποτέ ευάλωτη?

  

Λ.Κ.: «Πάρα πολλές φορές».  

Οι Λίντα Καπετανέα και Γιόζεφ Φρούτσεκ έχουν διδάξει και συνεργάζονται με τις εξής σχολές χορού και Πανεπιστήμια:

ΚΣΟΤ (Ελλάδα), PARTS (Βρυξέλλες), Jette Dance Studio (Βρυξέλλες), SEAD (Σάλτζμπουργκ, Αυστρία), Impulstanz (Βιέννη), Icosaèdre/Laboratoire des Compagnies (Ρεμ, Γαλλία), Dance Theatre Department of the State Drama School (Πόζναν, Πολωνία), Bytom Art Station (Πόζναν, Πολωνία), Danscentrum (Στοκχόλμη), Dansa Deltebre (Βαρκελώνη), Dies De Dansa (Βαρκελώνη), AMDA University (Μπρατισλάβα, Σλοβακία), Budapest State Dance School (Ουγγαρία), DOT 504 (Πράγα), Le Lido (Τουλούζ, Γαλλία), Flic Circus School (Τορίνο), University of Dance and Circus (Στοκχόλμη).

• Ευχαριστούμε θερμά τη Λίντα Καπετανέα για την τιμή που μας έκανε να μας παραχωρήσει αυτή τη συνέντευξη και ανυπομονούμε να δούμε την παράσταση που έφτιαξε μαζί με το έτερον ήμισυ στον χορό και τη ζωή, Γιόζεφ Φρούτσεκ, αύριο το βράδυ στις 22.00 στην Κεντρική Αίθουσα του Μεγάρου Χορού.

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ